ថ្ងៃភ្ជុំបិណ្ឌ
គឺជាពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិខ្មែរដែលផ្សារភ្ជាប់ជាមួយព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ដើមឡើយ,ដូនតាយើងប្រារព្ធធ្វើដោយសាមគ្គីគ្នាល្អណាស់មិនដែលមានផ្នត់គំនិតខ្វែងគ្នាទេ
ប្លែកតែមកសម័យនេះមានការខ្វែងគំនិតគ្នា ដោយអន្លើត្រង់ចំណុចខ្លះនៃពិធីនេះ ។
ប្រការនេះហើយ ទើបធ្វើឲ្យខ្ញុំរមាស់គំនិត ខិតខំស្រាវជ្រាវនូវឯកសារទាំងជាភាសាជាតិភាសាបរទេសនិងបាសាបាលី ដើម្បីជាទឡ្ហីករណ៍នៃគំនិតនិងប្រយោជន៍ជាតិសាសន៍ ។ ចំណុចបីប្រការដែលលើកយកមកលាតត្រដាង គឺប្រវត្តិនិងលក្ខណៈបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ
ការប្រៀបធៀបនិងអំណះអំណាង និងបំណកស្រាយ ក្រែងបានជួយជម្រះគំនិតនៃអ្នកអភិរក្សនិយមហួសនិងអ្នកបដិវត្ដន៍និយមហួស ។
ក.ប្រវត្តិនិងលក្ខណៈបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ
បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ជាពិធីបុណ្យមួយក្នុងចំណោមពិធីបុណ្យធំៗដទៃទៀត
នៃព្រះរាជពិធីទា្វទសមាស, ប្រជារាស្រ្តទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាតាំងពីបុរាណរៀងមក
តែងតែបានប្រារព្ធពិធីនេះមិនដែលអាក់ខានឡើយ គឺចាប់ពីថៃ្ង១រោច រហូតដល់ថៃ្ងទី១៥រោចខែភទ្របទ
មានរយៈពេល១៥ថៃ្ង ដែលថៃ្ងបញ្ចប់ គឺជាថៃ្ង“ភ្ជុំបិណ្ឌ” ។
ពិធីបុណ្យនេះ ទោះពុំដឹងកើតពីពេលណាច្បាស់លាស់ តែតាមដំណើរដើមដាននៃវប្បធម៌គឺចាប់កំណើតជាស្រមោលឡើងក្នុងសម័យមហានគរ
ដែលព្រះរាជាមានវង្សជា“ជយវរ្ម័ន” ហើយបានលេចជារូបរាងជាក់ច្បាស់ប្រាកដមែនទែននោះ
គឺក្នុងសម័យឧដុង្គជាន់រាជ្យព្រះបាទរាមាធិបតីអង្គឌួង ព្រោះនាសម័យនោះទ្រង់ជាអ្នកប្រាជ្ញខាងព្រះពុទ្ធសាសនាដ៏ឆ្នើម ដូច្នេះការបង្កើតបុណ្យនេះឡើងអាស្រ័យពុទ្ធសាសនាជាមូលដ្ឋាន
។
ពាក្យថា “ភ្ជុំបិណ្ឌ”មកពីពាក្យ “ភ្ជុំ” រួមគ្នាជាមួយពាក្យថា“បិណ្ឌ” ដែលមានន័យថាគឺការប្រមូលផ្តុំឬប្រជុំនូវដុំបាយ
ឬប្រមូលផ្តុំដុំបាយ (ការពូតដុំបាយជាដុំៗដែលយើងហៅថា“បាយបិណ្ឌ”) ។ ចំពោះលក្ខណៈពិសេស នៃពិធីបុណ្យនេះវិញ បុព្វបុរសយើង
បានចំណាយកម្លាំងប្រាជ្ញាស្មារតីជាខ្លាំង
ខិតខំរិះរកមធ្យោបាយគ្រប់យ៉ាងដើម្បីរចនាទំនៀមនៃប្រពៃណីនេះ ឲ្យមានបែបបទផ្សេងពីលក្ខណៈនៃពិធីបុណ្យដែលកើតហើយផង ផ្សេងពីពិធីបុណ្យនៃប្រទេសដទៃៗផង
និងបង្កប់គំនិតល្អៗទុកឲ្យកុលបុត្រ តាមរយៈការផ្សារភ្ជាប់នឹងពុទ្ធសាសនាផង។ លក្ខណៈពិសេសនៃបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះ
គឺមានរយៈ១៥ថ្ងៃ មានការសូធ្យបរាភវសូត្រ និងមានការបោះបាយបិណ្ឌជាដើម
ដែលវាផ្សេងពីពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ និងពិធីបុណ្យផ្សេងទៀត ។
បើតាមតម្រាចារ ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេស កម្ពុជាយើង
បានបង្ហាញថាពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះគេមានបែងចែកចេញជាពីរថ្នាក់ ។ ថ្នាក់ដំបូង
គឺគេចាប់ផ្ដើមធ្វើចាប់ពីថ្ងៃ១រោច រហូតដល់ថ្ងៃ១៤រោច ជាវារ-កភត្ត(ភត្តធ្វើតាមថ្ងៃ)
ជាបន្តបន្ទាប់។ ចំណែកមួយថ្នាក់ទៀតគេធ្វើនៅថ្ងៃ១៥រោច ដែលគេហៅថា“បុណ្យភ្ជុំ”
។ ពិធីបុណ្យទាំងពីរថ្នាក់នេះ បច្ចុប្បន្នត្រូវបានយើងបូកបញ្ចូលគ្នា ហើយហៅកាត់ថា
“ពិធីបុណ្យបិណ្ឌភ្ជុំ”នេះឯង។
យោងតាមអត្ថបទរបស់ ព្រះភិក្ខុសិទ្ធត្ថោសុង ស៊ីវវិញ
ការធ្វើបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះ ពុំមែនមានន័យតែប៉ុណ្ណឹងទេ គឺលោកបានបកស្រាយដោយលើកយកអត្ថន័យចំនួន៣គឺ៖
១.ដើម្បីឧទិ្ទសកុសល
ចំពោះបេតបុគ្គល(អ្នកលះលោកទៅ)(ពាក្យថា“បេត”ជាពាក្យបាលី ឯពាក្យថា“ប្រេត”ជាពាក្យសំស្រ្កឹត)
២.ដើម្បីឲ្យបានសេចក្តីសុខចម្រើន
សិរីសួស្តីដែលកើតពីផលទានរបស់ខ្លួន។
៣.ដើម្បីបង្កើតសាមគ្គីជាតិ
គឺការស្រុះស្រួលគ្នាទាំងពេលវេលាកំណត់ទាំងការធ្វើនំគមអន្សម ពេញទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
។ ក្នុងន័យនេះ យើងក៏អាចកត់សម្គាល់នូវពាក្យមួយទៀតថា “បុណ្យសែនដូនតា”ដែលជាពាក្យសាមញ្ញសម្រាប់ប្រជារាស្រ្តខ្លះ ព្រោះថាពាក្យទាំងពីរគឺមានន័យដូចគ្នា
។
ជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅពេលដល់ថ្ងៃខែដែលត្រូវប្រារព្ធពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ
គ្រប់បងប្អូនកូនចៅសាច់ញាតិសន្ដានទាំងអស់ ទោះនៅទីជិតឬទីឆ្ងាយ តែងតែធ្វើដំណើរទៅជួបជុំគ្នា ដើម្បីរៀបចំម្ហូបអាហារ បាយសម្ល ឬចង្ហាន់ជូនចំពោះឪពុកម្ដាយ
និងយកទៅប្រគេនព្រះសង្ឃដែលគង់នៅវត្តអារាម ។
ចំណែកនៅតាមបណ្ដាទីវត្តអារាម ក្នុងអំឡុងពេលបុណ្យកាន់បិណ្ឌ១៥ថ្ងៃនេះ,
បរាភវសូត្រតែងត្រូវបានព្រះសង្ឃសូធ្យនៅក្នុងឧបដ្ឋានសាលា ឬព្រះវិហារជារៀងរាល់ថ្ងៃនាពេលទៀបភ្លឺ
។ នៅក្នុងបរា-ភវសូត្រនេះជារឿយៗគេឮឃ្លាមួយដែលថា “នាំឲ្យវិនាស”។
ឃ្លានេះជាហេតុនាំឲ្យអ្នកខ្លះមានទស្សនៈថា ពួកគេមិនហ៊ានស្ដាប់ធម៌បរាភវសូត្រទេ
ព្រោះខ្លាចវិនាស ។ តាមពិតបរាភវសូត្រមានន័យថា “មាត្រាដែលពោលពីធម្មជាតិដែលគ្មានក្ដីចម្រើន
ឬធម៌ជាហេតុនាំឲ្យមានក្ដីវិនាស” ដែលមាននៅក្នុងគម្ពីរសុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ
សុត្តនិបាត តតិយភាគទី៥៤ទំព័រទី៣៦ ។ បណ្ដុំនៃធម៌នេះ យើងអាចអះអាងថា មិនមែនធ្វើឲ្យអ្នកស្ដាប់បានដល់នូវក្ដីវិនាសឡើយ
ផ្ទុយទៅវិញធ្វើឲ្យអ្នកស្ដាប់បានដឹងច្បាស់ពីមូលហេតុដែលនាំឲ្យ វិនាស
ហើយឲ្យគេជៀសវាង គេចឲ្យផុតពីក្ដីវិនាស ប្រសិនបើគេបានស្ដាប់ធម៌នេះ
។ ពីព្រោះក្នុងនោះ ព្រះពុទ្ធទ្រង់បានបង្រៀនពីហេតុផលសាមញ្ញៗ
និងជាក់ស្ដែងដូចជាពុទ្ធោវាទថា “បុគ្គលដែលមានវ័យចំណាស់ពេកហើយយកមនុស្សក្មេងជាប្រពន្ធជាប្ដី,
ភាពជាបុគ្គលអកតញ្ញូមិនដឹងគុណឪពុកម្ដាយ អ្នកលេងល្បែង៣ប្រការគឺល្បែងស្រី
ល្បែងស្រា និងល្បែងភ្នាល់គ្រប់ប្រភេទ, ភាពជាអ្នកខ្ជិលច្រអូសជាដើមថាហេតុនាំមកនូវក្ដីវិនាស”ជាដើម
។
ទន្ទឹមនឹងនោះដែរ នៅព្រលឹមម៉ោង៤ឬ៥ព្រឹក ប្រជាពលរដ្ឋចាស់ក្មេង
តែងតែនាំគ្នាដើរទៅវត្ដអារាមនានានៅក្នុងភូមិ ឬនៅក្បែរផ្ទះរបស់ខ្លួន ជាមួយនឹងនំចំណីដែលធ្វើរួចជាស្រេចដាក់ក្នុងចាន
ឬស្បោងដើម្បីទៅវត្ដ ក្នុងគោលបំណងទៅបោះបាយបិណ្ឌ ។ ការបោះបាយបិណ្ឌនេះ ជាជំនឿអរូបិយមួយផងដែរដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងនិយមធ្វើជារៀងរាល់ព្រឹក
ដើម្បីបញ្ជូន ឬឧទ្ទិសកុសលឱ្យទៅញាតិសន្ដានសាច់សាលោហិតដែលបានចែកឋានទៅបរលោក ។
ការបោះបាយបិណ្ឌ(ការបោះដុំបាយ) ជាគឺសកម្មភាពមួយ ដែលមិនទាន់មានឯកភាពគ្នានៅក្នុង សង្គមពុទ្ធសាសនិកនៅឡើយ
ដោយអ្នកខ្លះបានចាត់ទុកការបោះបិណ្ឌជាកិច្ចដ៏សំខាន់មួយ ដែលមិន អាចខានបាននៅក្នុងរដូវបុណ្យកាន់បិណ្ឌនេះ
ខណៈដែលអ្នកខ្លះបានអះអាងនិងរិះគន់ថា ការបោះបាយបិណ្ឌជាទង្វើមិនត្រឹមត្រូវ
ជាភាពខ្ជះខ្ជាយជាការធ្វើមិនគោរពទានជាដើម ។ ចំណែកអ្នកពុទ្ធនិយមខ្លះទៀតបានអះអាងថា
ការបោះបាយបិណ្ឌជាការធ្វើទានមិនត្រឹមត្រូវតាមការបង្រៀនរបស់ព្រះពុទ្ធឡើយ
។
បើដូច្នោះ តើការបោះបាយបិណ្ឌដើម្បីនរណា,ហើយនរណាជាអ្នកទទួល?,
ជាការឆ្លើយតប នឹងសំណួរនេះ ខ្ញុំសូមលើកយកនូវតឹកតាងនៃរឿងមួយឈ្មោះជាណុស្សោណិសូត្រ
ក្នុងនៅគម្ពីរ មង្គលសូត្រភាគទី២ទំព័រ២២០ ធ្វើជាមូលដ្ឋាន៖
បានឮមកថា ព្រាហ្មណ៍ម្នាក់ឈ្មោះជាណុស្សោណិ៍
ចូលទៅគាល់ព្រះមានព្រះភាគ ហើយទូល សួរថា “បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន
ខ្ញុំព្រះករុណាតែងឲ្យនូវទាន តែងធ្វើនូវសទ្ធា(ក្នុងការបរិច្ចាគទាន), សូម ទាននោះសម្រេចចំពោះញាតិសាលោហិតទាំងឡាយដែលលះលោកនេះទៅហើយ,
សូមញាតិ សាលោ- ហិតទាំងនោះ ទទួលបរិភោគនូវទាននោះចុះ,
បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ព្រោះហេតុនោះ ទាននោះរមែង សម្រេចដល់ញាតិសាលោហិតទាំងនោះដែរទេ,
តើញាតិសាលោហិតនោះ បានបរិភោគ នូវទាននោះ ដែរទេ” ។
ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់ត្រាស់ថា “ឋានេ ខោ ព្រាហ្មណ
ឧបកប្បតិ នោ អដ្ឋានេ=ម្នាល ព្រាហ្មណ៍(ទាននោះ)តែងសម្រេចក្នុងហេតុដែលគួរបានផង
និងហេតុដែលមិនគួរបានផង” ទើបទ្រង់ ត្រាស់សម្ដែងនូវជាតិកំណើត៥ប្រភេទ ដែលមិនអាចទទួលនូវទានបានគឺៈ
១.និរយជាតិ កំណើតជាសត្វនរក
២.តិរច្ឆានជាតិ កំណើតជាសត្វ
៣.មនុស្សជាតិ កំណើតជាមនុស្ស
៤.ទេវជាតិ កំណើតជាទេវតា
៥.បេតជាតិ
កំណើតជាប្រេត
ពីព្រោះកំណើតសត្វទាំងអស់នោះ សុទ្ធតែមានអាហាររបស់ខ្លួនដើម្បី សោយបរិភោគជាស្រេច ហើយ
។ ប៉ុន្ដែ នៅក្នុងបេតជាតិដដែលនេះ មានប្រេតមួយពួកដែលហៅថាបរទត្តូបជីវិកប្រេត ករណី ប្រសិនបើមិត្តភក្ដិ ឬញាតិសាលោហិតណាម្នាក់ឧទ្ទិសទានឲ្យ អាចទទួលនូវទាននោះបាន ។
ព្រាហ្មណ៍ នោះទូលសួរព្រះសាស្ដាថា “បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចម្រើន ចុះបើប្រេតជាញាតិសាលោហិតនោះមិនបាន ទៅកើតទីនោះទេ, តើអ្នកណាទទួលបរិភោគនូវទាននោះ” ។ ព្រះសាស្ដាទ្រង់ត្រាស់ថា
“ប្រេតដែលជា ញាតិសាលោហិតដទៃរបស់ប្រេតនោះទៀត ដែលជាអ្នកចូលទៅកើតក្នុងទីនោះដែរ
តែងទទួលបរិភោគ នូវទាននោះ” ។ ព្រាហ្មណ៍ទូលសួរបន្ថែមទៀតថា “បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចម្រើន ចុះបើប្រេតជាញាតិសា- លោហិត
នៃពួកប្រេតនោះមិនបានទៅកើតក្នុងទីនោះទេ, តើអ្នកណាជាអ្នកទទួលបរិភោគនូវទាននោះ” ។
ទើបព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់ត្រាស់បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា “អដ្ឋានំ ខោ ឯតំ ព្រាហ្មណ អនវកាសោ, យន្តំ ឋានំ វិវិត្តំ អស្ស ឥមិនា ទីឃេន អទ្ធុនា យទិទំ បេតេហិ ញាតិសាលោហិតេហិ, អបិច ព្រាហ្មណ ទាយកោបិ អនិប្ឆលោ= ម្នាលព្រាហ្មណ៍ ទីឋានណាដែលគប្បីស្ងាត់ចាកញាតិសាលោ- ហិតដែលទៅកើតជាប្រេត ដោយកាលដ៏យូរលង់បែបនេះនុ៎ះ,
ទីឋាននោះមិនអត់ឡើយ ហើយក៏មិន ដែលទំនេរចន្លោះដែរ, នែព្រាហ្មណ៍ បើទោះបីដូច្នោះមែន
ទាយកអ្នកឲ្យនូវទានហ្នឹងក៏មិនឥតផលឡើយ” ។ នេះជាតឹកតាង ដែលបញ្ជាក់ថាប្រេតមួយឈ្មោះ “បរទត្តូបជីវិក=សត្វដែល រស់នៅព្រោះ អាស្រ័យការ ឲ្យអំពីបុគ្គលដទៃ”
អាចទទួលនូវការឧទ្ទិសទានពីមនុស្សនេះបានផង ឬទទួលនូវអ្វីដែលមនុស្សយើងនេះ គ្រវែងចោលទៅ
ពុំនោះទេពួកវាតែងទំពាស៊ីនូវគំរង់ទាំងឡាយ មានទឹកមាត់ឬកំហាកឬក៏ទឹក សម្បោរ ជាដើម សមដូចព្រះអដ្ឋកថានៃសូត្រនោះពន្យល់ថា “បិត្តិវិសយិកានំ ខេឡសិង្ឃាណិ កាទិវ- សេន=អាហារនៃបេតជាតិទាំងឡាយ
ប្រព្រឹត្តដោយអំណាចនៃគ្រឿងសម្អុយមានទឹក មាត់និងទឹក សម្បោរជាដើម” ។
ព្រោះហេតុតែប្រេតពពួកនេះ អាចទទួលបានការឧទ្ទិសទាន
និងរស់នៅអាស្រ័យ គ្រឿងស្មោក គ្រោកអំពីញាតិមិត្តឬមនុស្សនេះហើយ ទើបព្រះអដ្ឋកថាចារ្យ លោកលើកយករឿងព្រះពិម្ពិសាររាជ ថ្វាយទាន ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះពពួកប្រេតជាញាតិទាំងឡាយ
ហើយដែលបុរាណាចារ្យខ្មែរ ស្រង់យកនូវ ចម្រៀកនេះឯងមកផ្ដិតទុកជាកម្មវិធីបុណ្យមួយហៅថា “បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ” ដែលមានគោលដៅ ដូចបាន រៀបរាប់ខាងលើ ។
ខ.ការប្រៀបធៀបនិងអំណះអំណាង
ចំពោះអ្នកបដិវត្តន៍ប្រពៃណីនិយម
បានថ្កោលទោសពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះថា ជាហេតុ នាំឲ្យ ប្រជាជនខ្មែរល្ងង់
ខ្ជះខ្ជាយបង្ខាតសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារជាដើម ។ ហើយអ្នកខ្លះលើកឡើងថា វាគ្មានផលគ្មាន ខ្លឹមសារព្រោះគ្មានប្រេតមកទទួលទេ
បើមានប្រេតម្ដេចបានជាមាននៅតែប្រទេសខ្មែរ ប្រទេសផ្សេងៗ ទៀតម្តេចក៏អត់មានប្រេតដូចខ្មែរ
។ អ្នកខ្លះលើកឡើងថា ជារឿងឥតប្រយោជន៍ដោយលើកយករឿង សិង្គាលកមាណពមកសំអាងជាដើម ។
ពិនិត្យមើលការលើកឡើងនេះទៅ គំនិតខាងលើនេះគ្រាន់តែជាជ្រុងមួយនៃគំនិតតែប៉ុណ្ណោះ
មិន បានផ្ដោតនិងឆ្លុះបញ្ចាំង ពីការពិតនៃគោលដៅរបស់បុរាណាចារ្យឡើយ ។ តោងយើងទាំងអស់គ្នាគិត
នេះជាប្រពៃណីខ្មែរ ដែលខ្មែរបង្កើតឡើងដោយផ្សារភ្ជាប់វប្បធម៌ខ្មែរនិងវប្បធម៌ពុទ្ធសាសនា
ដើម្បីឲ្យពិ ធីបុណ្យមានលក្ខណៈពិសេសខុសៗ និងចង់បង្ហាញពីវប្បធម៌ទំនៀមទម្លាប់ដែលខ្មែរខ្លួនឯងដែលមាន
។
ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការចោទនេះ មានគេហទំព័រមួយឈ្មោះ Wikipedia
សរសេរជាភាសា អង់គ្លេស(https://en.wikipedia.org/wiki/Ghost_Festival) ហើយដែលបានបកប្រែជាភាសាខ្មែររៀបរាប់ ដំណើរដូចតទៅ៖
បើនិយាយក្នុងន័យព្រះពុទ្ធសាសនា ស្ថានទីចាប់កំណើតមានចំនួន៥ ក្នុងសង្សារវដ្ដនេះឬ ភាសាបរទេសថាRealm
of Existence ដូចខាងក្រោម៖
១. និរយគតិ (Hell Realm) = ស្ថានរនក
២. តិរច្ឆានគតិ(Animal
Realm) = ស្ថានតិរច្ឆាន
៣.បេតគតិ(HungryGhost
Realm)=ស្ថានប្រេត
៤.មនុស្សគតិ (Human Realm)=ស្ថានមនុស្ស
៥.ទេវគតិ(God Realm)=ស្ថានទេវតា
ប៉ុនែ្ដក្នុងឯកសារភាសាអង់គ្លេស គេដាក់ថា
Six
Realms of Existence(កំណើតទាំង៦ក្នុងវដ្ដៈ)
ដោយបានបន្ថែមកំណើតអសុរ Realm
of Demi God ប៉ុន្តែកំណើតនេះចាត់ចូល ជាមួយកំណើតរបស់ ទេវគតិ ។ នៅក្នុងសង្សារវដ្ដនេះ
ពួកសត្វ(សំដៅទៅលើអ្នកដែលចាប់កំណើតទាំងអស់ក្នុងស្ថានទាំង៥) តែងតែអន្ទោលទៅមកពីស្ថានមួយទៅស្ថានមួយទៀត
តាមកម្មល្អនិង អាក្រក់ដែលខ្លួនបានធ្វើ ។ ស្ថាន២ រាប់ពីក្រោម គឺមនុស្សគតិ និងទេវគតិជាទីកន្លែងសត្វដែលមានកម្មល្អច្រើនយោនយកកំណើត
។ ចំណែ កស្ថានបីខាងដើម សត្វណាដែលមានអំពើបាបជាប់ខ្លួនច្រើន រមែងទៅចាប់កំណើត រួចសោយទុក្ខក្នុងទី ស្ថាននោះជាយូរអង្វែងឆ្នាំ ។
ការចាប់កំណើតក្នុងស្ថាននីមួយៗ មានការរស់នៅសោយសុខឬទុក្ខខុសៗគ្នា ហើយមានតែតិរច្ឆានគតិ ឬRealm of Animalsមួយទេ ដែលមនុស្សអាចមើលបាន(Visible to human realm)។ និរយគតិ Realm of Hell ដែលជាស្ថានកំណើតសត្វសោយ ទុក្ខផ្សេងៗគ្នាហើយពុំអាចទទួល យកផលបុណ្យ
តាមរយៈការឧទ្ទិសពីញាតិសន្ដានបានឡើយ ។ ដូចគ្នានេះដែរតិរច្ឆានគតិ Realm of Animals ពុំអាចទទួលអនុមោទនា បុណ្យបានឡើយ ប៉ុន្តែអាចទទួលទានដោយផ្ទាល់ពីមនុស្ស
។ ផ្ទុយ ទៅវិញ Realm
of Hungry Ghost ចែកចេញជាបីប្រភេទធំៗ ក្នុងមួយប្រភេទ គឺបែងចែកជាច្រើនទៀត ។ ក្នុងពពួកប្រេតទាំងបីប្រភេទ
មានតែមួយប្រភេទប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចអនុមោទនា យកបុណ្យដែល ញាតិឧទ្ទិសឲ្យ ឬក៏បរិភោគចំណីអាហារដែលសៅហ្មង(នៅលើដីជាដើម) ។
ប្រភេទនៃប្រេតនោះ មាន ឈ្មោះថាបរទត្តូបជីវិកប្រេត ដែលចែកទៅមាន១២ប្រភេទទៀតដែលយើងធ្លាប់បានឮ
មានប្រេតដែល មានមាត់ស្រួចដូចម្ជុល និងប្រេតដែលមានរូបរាងកាយសុទ្ធតែឆ្អឹងជាដើម ។
ប្រេតប្រភេទនេះហើយ ដែលបរិស័ទដែលមានជំនឿប្រារព្ធធ្វើកម្មវិធីបោះបាយបិណ្ឌ
។ ឯកសារភាសាបរទេសជាច្រើនបានសរសេរពីចំណុចដែរនេះ ហើយមានទាំងរៀបរាប់ ពីលក្ខណៈពិសេស ប្រពៃ- ណីនីមួយៗទៀតផង
តែយើងមិនចេះអានឬមិនអាន ហើយក៏ចេះតែចោទផ្តេសផ្តាស ថាខ្មែរយើង បែក ឆ្វេង ចូលចិត្តធ្វើអ្វីៗប្លែកៗ
។ ចុះហេតុអ្វី បានជាប្រទេសគេអត់មានភ្ជុំបិណ្ឌដូចស្រុកខ្មែរ? យើងដឹងហើយ ថាព្រះពុទ្ធសាសនាបានផ្សារភ្ជាប់នឹងឫសគល់ សង្គមជាតិ វប្បធម៌និងសិល្បៈរបស់ខ្មែរ ។ ដូនតាខ្មែរបាន សម្រិតសម្រាំងនិងបង្កើតអត្តសញ្ញាណដើម្បីជាតិខ្លួន
។ ប្រទេសដទៃមានសៀមភូមាជាដើម ដែលគោរព ព្រះពុទ្ធសាសនាដែរ មិនប្រាកដថា មានបរិបទដូចគ្នាសុទ្ធសាធនោះទេ
។ លក្ខណៈពិធី ទំនៀមប្រពៃណី ផ្សេងៗ របស់ជាតិនីមួយៗតែងធ្វើឡើង
ដោយមានបង្កប់នូវភាពពិសេសរបស់ប្រទេសគេជាធម្មតាជាឧទា- ហរណ៍គឺនៅប្រទេសជប៉ុន មានពិធីបុណ្យព្រះពុទ្ធ-សាសនាមួយហៅថាObon(ឱបុន) ដែលមានរយៈ ពេលបីថ្ងៃ
ហើយធ្វើឡើងដើម្បីរំឭកដល់បុព្វបុរសរបស់គេ ព្រោះគេយល់ថាក្នុងរយៈពេលនេះ ដូនតាគេ នឹងមកលេង
ហើយថែមមានការដុតគោម ឬសែនម្ហូបអាហារជាដើមជូនដូនតាទៀតផង ។ មួយទៀត នៅ ប្រទេសចិនមានពិធីបុណ្យមួយហៅថាGhost Festival ឬHungry
Ghost Festival ដែលដូចគ្នា បេះបិទនឹង បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌដែរយើងនេះដែរ ប្រជាជនចិនមានជំនឿថា
ក្នុងរយៈពេល១៥ថ្ងៃដូនតារបស់គេនឹងចេញពី កំណើតស្ថានក្រោម(Lower Realm) ដើម្បីមកជួបកូនចៅរបស់ខ្លួន ។ ឯប្រជាជនចិន ក៏ប្រារព្ធពីធីបុណ្យ នេះនៅរាត្រីថ្ងៃទី១៥(តែមួយថ្ងៃ)ខែទី៧(The
Ghost Festival is on the 15th night of the seventh month.)។ នៅក្នុងវប្បធម៌ចិន ថ្ងៃទី១៥ខែ៧នេះ
នៃប្រតិទិនខាងចន្ទគតិត្រូវបានគេយល់ជាទូទៅហៅថា“ថ្ងៃខ្មោចចេញដើរនិងជាខែខ្មោចចេញដើរ”(In
Chinese
culture, the fifteenth day of the seventh month in the lunar calendar is
called Ghost Day and the seventh month in general is regarded as the Ghost
Month)ទើបមាន ការដុតក្រដាស គោម ទៀន និងសែនអាហារសម្រាប់ខ្មោច(ritualistic food)ជាដើម ។ ពីធីបុណ្យខាងលើនេះច្បាស់ណាស់ថាមិនដូចគ្នាទេ ដូច្នេះយើងអាចនិយាយបានថា
ប្រទេសគោរពព្រះពុទ្ធសាសនាផ្សេងទៀត អត់មានពីធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌទេ តែគេមានពិធីបុណ្យផ្សេង
តាមប្រពៃណីអត្ត- សញ្ញាណជាតិរបស់គេ ដែលវាអាចស្រដៀង នឹងបុណ្យប្រពៃណីរបស់ខ្មែរយើងដែរ ។ ហេតុអ្វីយើង មិនដូចគេ? យើងមិនដូចគេទេ ពីព្រោះយើងជាខ្មែរមានក្របខណ្ឌប្រពៃណី វប្បធម៌ទំនៀមទម្លាប់ខុស ពីជាតិដទៃៗ
ដូនតាខ្មែរបូជាជីវិតបានបង្កើតនិងការពារជាតិសាសនា ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របស់ ខ្លួន ដោយមានទិសដៅច្បាស់លាស់ទុកឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយ
ហេតុអ្វីបានជាកូនចៅជំនាន់ក្រោយមិន សិក្សាឲ្យច្បាស់ បែរជាចោទថាដូនតា ឆ្កួត បែកឆ្វេង
ហើយចង់បំផ្លាញអត្តសញ្ញាណខ្លួនឯង ចោលបែប នេះទៅវិញ ?
គ.បំណកស្រាយ
ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ ទាល់តែមនុស្សយើងទាំងអស់គ្នាស្ថិតនៅ
ក្នុងចំណោមអ្នក នវា- នុវត្តន៍និយម (បុគ្គលដែលកែប្រែអ្វីណាមួយឲ្យថ្មី ដោយមានវប្បធម៌ ខាងដើមជាមូលដ្ឋាន)
មិនឈរនៅ ខាងអភិរក្សនិយមពេកនិងមិនឈរនៅខាងអ្នកបដិវត្តន៍និយមពេកជៀសវាងការខូចខាតតម្លៃវប្បធម៌ជាតិ
។
ចំពោះអ្នកចោទថា ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យបោះបាយបិណ្ឌនេះនាំឲ្យខាតសេដ្ឋកិច្ច,
យើងសូមឆ្លើយ វិញថាមិនខាតទេ គឺមិនខាតដល់ថ្នាក់ធ្វើឲ្យខ្មែររហេមរហាមនោះទេ
ហើយក៏មិនខាតស្មើ នឹងអ្នកយក លុយទៅស៊ីផឹក ប្រព្រឹត្តអបាយមុខលេងល្បែងស្រីល្បែងស្រា សាងអំពើពាលាអាវាសែ ដែលមួយៗថ្ងៃ ចំណាយលុយរាប់ម៉ឺនរាប់សែន
បង្កទំនាស់និងផលវិបាកឲ្យសង្គមគ្រួសារនិងសង្គមជាតិនោះទេ, នៅ ត្រង់ចំណុចនេះ
ម៉េចបានជាមិនចោទប្រកាន់ផងមិនបណ្ដុះកូនខ្មែរឲ្យស្អប់អំពើអាក្រក់ទាំងនេះផង,
នៅ ត្រង់ចំណុចនេះទេដែលត្រូវគិតត្រូវស្អប់ខ្ពើម ។ តែដល់ពេលបុព្វបុរស
បង្កើតកម្មវិធីបុណ្យនេះ ដើម្បី ឲ្យកូនខ្មែរចេះធ្វើអំពើល្អមានសាមគ្គីភាពនឹងគ្នា រចនាឲ្យវប្បធម៌ជាតិបែបផែនវិសេសវិសាលទៅ
ក៏នាំគ្នាចោទប្រកាន់វិភាគតែផ្ដេសតែផ្ដាសនាំឲ្យខូចតម្លៃអស់,
បើចង់ថាធ្វើបុណ្យជាប្រពៃណីជាតិបណ្ដាលឲ្យខាតសេដ្ឋកិច្ចនុ៎ះ
ចុះជាតិគេផ្សេងទៀតដូចជាប្រពៃណីGhost Dayចិន និងObonជប៉ុនជាដើម ម៉េចគេនៅមិនខ្លាចខាតសេដ្ឋកិច្ច ម្ដេចគេនៅតែរក្សាការពារ
ម្ដេចគេមិននាំគ្នាវិភាគឲ្យកូនចៅគេបោះបង់ចោលផង? បើគិតថាទង្វើនេះនាំឲ្យខាតសេដ្ឋកិច្ចនោះ ពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិផ្សេងទៀត ក៏នាំខាតដែរ ពីព្រោះការសុទ្ធតែការចំណាយទាំងអស់។
និយាយពី
អ្នកចោទថាគ្មានផលគ្មានខ្លឹមសារព្រោះគ្មានប្រេតមកទទួលទេ បើតាមព្រះពុទ្ធដីកាថា “អដ្ឋានំ
ខោ ឯតំ ព្រាហ្មណ អនវកាសោ, យន្តំ
ឋានំ វិវិត្តំ...=នែព្រាហ្មណ៍ទីឋានណាគ្មានប្រេត
ទីឋាននោះគ្មានទេ(មានន័យថាមានទីកំណើតប្រេត)”, តាមព្រះពុទ្ធសាសនាគឺហៅអ្នកស្លាប់ទៅថា“ប្រេត”អ៊ីចឹង
។ បើតាមប្រពៃណីជាតិយើងហៅថា“ដូនតា” ឯតាមប្រពៃ-ណីជាតិដទៃគេហៅថា“បុព្វបុរស” ។ ប្រេតមាននៅគ្រប់ទីកន្លែងលើនៅភពផែនដីយើងនេះ
តែយើងគ្មានទិព្វចក្ខុ(ភ្នែកមានប្រព័ន្ធពិសេស)
មិនអាចមើលឃើញបានទេ ពីព្រោះជាប្រភេទភូត(សត្វកើតហើយ) ឬអទិស្សមានកាយ(មានរូបរាងកាយតែមើលមិនឃើញ) ដំណើរនេះយើងអាចឧបមាថា
ដូចបណ្ដាញសង្គមជាច្រើន មានFacebook Line និងSkype នៅក្នុងបណ្ដាញទាំង-នោះសុទ្ធតែមានផ្ទុកទិន្នន័យ
រូបភាព សំឡេងនិងពត៌មានជាច្រើន ដែលអណ្ដែតតាមរលកអាកាសក្នុងប្រព័ន្ធមួយៗរបស់វា, តែនៅពេលយើងគ្មានឧបករណ៍ទំនាក់ទំនង(ទូរសព្ទ)
ឬមិនចេះប្រើប្រាស់បណ្ដាញវាទេ មិនអាចមើលឃើញសារទាំងនោះបានឡើយ ។ ទាំងអ្នកធ្វើទាំងអ្នកចោទ
ម្នាក់ៗសុទ្ធតែមិនឃើញដូចគ្នា ហេតុនេះទើបយើងត្រូវពឹងផ្អែកនូវព្រះពុទ្ធោវាទ ។
មានមតិអ្នកខ្លះលើកឡើងថា ជារឿងឥតប្រយោជន៍ដោយលើក យករឿងសិង្គាលកមាណពមកសំអាង
ហើយបានទាំងទៀតថាសម្រាប់អ្នកយល់មិនបាច់ធ្វើទេ តែសម្រាប់អ្នកមិនយល់ធ្វើក៏បាន ។
ចំពោះមតិនេះមួយជ្រុង បើផ្អែកតាមច្បាប់ព្រះពុទ្ធ-សាសនាត្រូវមួយផ្នែក តែមានចំណែកខុសទៅវិញបើតាមប្រពៃណីជាតិសាសន៍ ។
តោងយើងគិតពិចារណាផងថា ព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ
ទន្ទឹមនឹងមានលក្ខណៈបា្រកដនិយមរបស់ខ្លួន ក៏ត្រូវតែអាស្រ័យនិងមានទំនាក់ទំនងតាមរយៈប្រពៃណី
វប្ប-ធម៌ទំនៀមទម្លាប់នៃជាតិនីមួយៗនេះឯង ដែលមាន ឱកាសផ្សាយបញ្រ្ជាបឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន បើពឹងផ្អែក
វប្បធម៌សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌នយោបាយដែលអ្នកបច្ចុប្បន្ននេះដឹកនាំវិញ គឺព្រះពុទ្ធសាសនាមានកាលានុវត្តភាព(ឱកាស)តិចតួចណាស់
ដើម្បីផ្សាយឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ពីព្រោះផ្នែកខ្លះ នៃពុទ្ធសាសនាត្រូវអ្នកទាំងនោះទំនាស់
មួយផ្នែកទៀតគេមានអ្នកប្រាជ្ញខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយសម្រាប់បង្កើតទ្រឹស្តីស្រេចទៅហើយ
និងមួយផ្នែកទៀតគឺកម្រិតនៃការយល់របស់ ពុទ្ធសាសនិកស្ដួចស្ដើងដែលពិបាកនឹងពន្យល់ប្រៀបធៀបអ្នកទាំងនោះ
។ ដូច្នេះ ការលើកយករឿងសិង្គាលកមាណពមកជានិទស្សន៍(គ្រឿងឆ្លុះបញ្ចាំង)
ព្រោះតែគាត់យកស្រូវឬសណ្ដែក ទៅបាចបូជាទិសទាំង៦នោះថារឿងឥតប្រយោជន៍គ្មានខ្លឹមសារ ពិតជាសច្ចធម៌ហើយ ពីព្រោះការធ្វើនោះទាំងមិនយល់ មិនមានទិសដៅផ្ដោតរកអ្វីមួយមិនប្រារព្ធយកនូវហេតុឯណានីមួយជាអារម្មណ៍ដើម្បីដៅយកកុសល
ហើយនោះក៏មិនមែនជាវប្បធម៌ប្រពៃណី ដែលក្រុមអ្នកប្រាជ្ញរូបណាមួយកំណត់ឡើង ដើម្បីជាយានស្វែងរកបុណ្យរាសី ។ បើបានជាលើករឿងនេះមកសំអាងទៅហើយ, ខ្ញុំ(លី ប៊ុនលីន)ក៏មាននិទស្សន៍មកអះអាងដែរ
គឺរឿង ធីតលិក(កូនក្រមុំម្សៅ) ដែលចៅស្រីអនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋីទទួលបានពីនាងភីលៀងម្នាក់
ហើយលេងក៏ធ្លាក់ខូច,ឯទារិកានោះទួញយំដោយគិតថា“កូនក្រមុំនោះស្លាប់”,លោកសេដ្ឋីវិញ
លួងលោមចៅស្រី ដោយសន្យានឹងធ្វើបុណ្យឲ្យកូនក្រមុំនោះ
ទើបនិមន្ដព្រះសាស្ដាមួយអន្លើដោយព្រះភិក្ខុសង្ឃ
ហើយព្រះសាស្ដាទ្រង់ត្រាស់បញ្ជាក់នូវព្រះគាថា“យង្កិញ្ចារម្មណំ
កត្វា ទជ្ជា ទាន-មមច្ឆរី=បុគ្គលមិនកំណាញ់ ធ្វើនូវហេតុណាមួយឲ្យអារម្មណ៍ហើយគប្បីឲ្យនូវទាន(អំណោយ)”
។ អដ្ឋកថាបានពន្យល់បទខ្លះ បញ្ចៀសការសង្ស័យ, ដូចបទថា “តត្ថ យង្កិញ្ចារម្មណំ
កត្វាតិ មង្គលាទីសុ អញ្ញតរំ យង្កិញ្ចិ
អារព្ភ ឧទ្ទិស្ស=ត្រង់បទថា“យង្កិញ្ចារម្មណំ កត្វា”នោះ បានដល់ផ្ដើមធ្វើនូវរឿងណាមួយ ដែលជាហេតុនាំឲ្យមានមង្គលជាដើម
ហើយឧទ្ទិសទៅ”។ ក្រ-ឡេកមកមើលការបោះបាយបិណ្ឌវិញ ថ្វីដ្បិតតែលក្ខណៈនិងសកម្មភាពខុសគ្នានឹងរឿងខាងលើ តែថាទិសដៅផ្គងយកមហាកុសលដូចគ្នាទេ
ការបង្ហាញនូវសកម្មភាពបោះបាយបិណ្ឌ ជាលម្អនៃប្រពៃណីជាតិផង
ជាលក្ខខណ្ឌពិសេសនៃពិធីបុណ្យនេះផង និងក៏ជាជ្រុងមួយនាំឲ្យបានបុណ្យផង ។ ហេតុនេះអ្នកយល់ត្រូវតែជួយពន្យល់
ជួយសម្រិតសម្រាំងណែនាំកូនខ្មែរឲ្យចេះស្រឡាញ់ ចេះថែរក្សា លំអានវប្បធម៌ខ្លួន
មិនមែនត្រូវបំភ្លេចបោះបង់នោះទេ ពីព្រោះរឿងពិធីបោះបាយបិណ្ឌនោះ បើខ្មែរខ្លួនឯងបោះបង់សកម្មភាពបោះបាយបិណ្ឌនេះចោលទៀត
គឺបាត់បង់ខ្លឹមសារនៃបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌហើយៗក្លាយទៅជាពិធីសាមញ្ញតែម្ដងគឺបាត់បង់លក្ខណៈនៃពិធីបុណ្យផង
ខូចខាតប្រពៃណីជាតិ ដែលជាខ្សែរយៈផ្សារភ្ជាប់រវាងវប្បធម៌ខ្មែរ និងវប្បធម៌ពុទ្ធសាសនាក៏ដាច់ដោច
។
អ្នកខ្លះលើកឡើងដោយព្រួយបារម្ភថា
បើការបោះបាយបិណ្ឌប្រព្រឹត្ត
នឹងទីវត្តអារាមដូច្នោះខ្លាចក្រែងបាបព្រោះធ្វើឲ្យប្រឡាក់វត្តអារាម ។
ការបារម្ភបែបនេះជារឿងត្រឹមត្រូវហើយ, តែយើងអាចបញ្ចៀសបានតើ!
ដើម្បីកុំឲ្យបាត់បង់នូវអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ខ្លូនគឺយើងអាចជីកអន្លង់ឬរណ្ដៅសម្រាប់បោះក៏បាន
ប្រើធុងសម្រាប់បោះក៏បាន និងប្រើកម្រាលផ្ទាល់ដីក៏បាន ហើយនៅមានវិធីសាស្ត្រផ្សេងៗទៀតជាច្រើន
ដែលយើងទាំងអស់គ្នាយកមកដោះស្រាយ មិនមែនឲ្យតែឃើញ គិតតែកេណ្ឌគ្នាលុបបំបាត់ទាំងងងើលនោះទេ
ចូរអើតមើលវប្បធម៌ជាតិគេខ្លះផង ។ សរុបខ្លឹមសារមក
អ្វីដែលបរមបុរាណបានបង្កើតមកមិនប្រាកដថាត្រឹមត្រូវឥតខ្ចោះនោះទេ តែយើងក៏មិនត្រូវមើលងាយដែរ
ពីព្រោះមុនពេលលោករចនាឡើង លោកក៏មានចក្ខុនិមិត្តឈ្វេងយល់ពិចារ-ណាដូចយើងអ៊ីចឹងដែរ, យើងដឹងទេថា!
នៅពេលដែលជាតិគេផ្សេងទៀត ចំណាយលុយរាប់ពាន់ដុល្លារ បូករួមនឹងពេលវេលាគេផង
ចូលមកកម្សាន្ដក្នុងប្រទេសយើង
ពីព្រោះតែគេចង់សិក្សាឈ្វេងយល់អំពីអត្តសញ្ញាណនៃជាតិយើង,
បើខ្មែរយើងខ្លួនឯងគិតនាំគ្នាលុបបំបាត់ប្រពៃណី អារ្យធម៌
វប្បធម៌និងទំនៀមទម្លាប់ដូនតាឯងបន្ដិចម្ដងៗ
ទាំងដែលវប្បធម៌ទំនៀមទម្លាប់នោះល្អស្រស់បស់សោះ ហើយលើកមុខលើកមាត់សង្គមជាតិ
និងជាមធ្យោបាយជំរុញសេដ្ឋកិច្ចឲ្យសង្គមជាតិខ្លួនឯងសោះ, តើយើងចោលម្សៀតប៉ុនណាតើយុត្តិធម៌សម្រាប់ឧត្តមគតិដូនតាខ្លួនដែរទេ?
បើថាខ្លួនអសមត្ថភាពបង្កើតវប្បធម៌ឲ្យជាតិខ្លួនមិនបាន ក៏ហីចុះ!
នេះនៅគំនិតមានបំផ្លាញប្រពៃណីខ្លួនឯងទៀត
សូមកុំភ្លេចពាក្យសុភាសិតបុរាណខ្មែរ បានពោលថា“វប្បធម៌រលត់ ជាតិរលាយ
វប្បធម៌ពណ្ណរាយ ជាតិថ្កើងថ្កាន”។ប្រពៃណីដែលចាស់ទុំបានរចនាឡើងនេះ សមរម្យហើយសម្រាប់ជាតិខ្មែរយើង ដូច្នេះយើងត្រូវមានមនសិការចំពោះជាតិខ្លួនឡើង
។ សមដូចកំណាព្យអ្នកប្រាជ្ញម្នាក់ពោលផ្ដាំទុកថាដូចខាងក្រោម៖
“អត្តសញ្ញាណជាតិ ខ្មែរត្រូវឆ្លៀត រក្សាថែ
កេរឪម៉ែ ដូនតាខ្មែរ បានបន្សល់
ជួបជុំគ្នា សាងក្តីល្អ ទុកតម្កល់
ជូនកុសល ដល់អស់ញាតិ ដែលឃ្លាតឆ្ងាយ ។
សាសន៍ដទៃ គេមានបែប បទខ្លួនឯង
គេថ្លឹងថ្លែង ចេះរក្សា មិនជិនណាយ
ស្តាយសាសន៍ខ្មែរ ប្រែប្រទូស្ត ដំណែលម្តាយ
ម្តេចក៏ក្លាយ ចង់កម្ចាយ វប្បធម៌ខ្លួន?”៚
ឧទ្ទេសាចារ្យ លី ប៊ុនលីន រៀបរៀង
លោកគ្រូព្រះមហាធម្មាលង្ការោ ចាន់ សុជន ប្រធានកម្មវិធីមនុស្សធម៌
វត្តបា្រសាទស្រះកណ្ដាល(ខ្ចាស់)
បានពិនិត្យ និងឯកភាព
0 comments:
Post a Comment